Persoonlijk assistentiebudget voor personen met een handicap (PAB)

Met een persoonlijk assistentiebudget (PAB) kan je als persoon met een handicap assistentie organiseren en financieren voor thuis, op school of op het werk.

Met het PAB werf je assistenten aan. Je wordt dus werkgever. Jouw assistenten voeren allerlei taken voor je uit en helpen je bij de organisatie van je dagelijkse leven.

Voorwaarden

Aanvraagvoorwaarden

Vanaf 1 april 2016 kan een persoonlijk assistentiebudget (PAB) enkel aangevraagd worden voor minderjarigen. Meerderjarigen kunnen een Persoonsvolgend Budget (PVB) aanvragen.

Bestedingsvoorwaarden

Zodra je toegang hebt tot een PAB, mag je dit niet zomaar gebruiken.

Besteding aan persoonlijke assistentie

Het geld is bedoeld om je persoonlijke assistent(en) te betalen, die je helpen bij:

• huishoudelijk taken (koken, opruimen, ...)
• lichamelijke taken (wassen en aankleden, eten, ...)
• verplaatsingen (boodschappen, ...)
• dagactiviteiten (uitstappen, ...)

Voor bovenvermelde activiteiten kan zowel praktische, inhoudelijke als organisatorische hulp en/of ondersteuning.

• school en werk: hiervoor kan enkel praktische hulp en/of ondersteuning bij handelingen van het dagelijks leven (bijvoorbeeld boekentas uitladen)
• agogische of orthopedagogische begeleiding (dus specifiek inspelend op de beperkingen) en/of ondersteuning van de persoon met een handicap en/of zijn ouders

Besteding voor kortdurende ondersteuning

Je kan het PAB ook aanwenden om kortdurende ondersteuning in te kopen:

• maximaal 155 nachten bij multifunctioneel centrum (MFC), ouderinitiatief of vergunde zorgaanbieder.
• maximaal 155 dagen bij MFC, groene zorginitiatief, ouderinitiatief of vergunde zorgaanbieder.
• maximaal 104 begeleidingen per jaar (ambulant, mobiel of groepsbegeleiding) bij MFC, groene zorginitiatief, ouderinitiatief of vergunde zorgaanbieder
• maximaal 155 dagen en/of nachten bij een organisatie erkend of vergund binnen het beleidsdomein WVG (vanaf 9 juli 2023)
• maximaal 155 dagen en/of nachten bij een buitenlandse voorziening (vanaf 9 juli 2023)

Bovenvermelde ondersteuning kan ingekocht worden tot een maximum van 155 dagen, al dan niet aaneensluitend, per kalenderjaar.

Alle vormen van kortdurende dagondersteuning of woonondersteuning mogen gecombineerd niet meer bedragen dan 155 dagen, al dan niet aaneensluitend, per kalenderjaar.

Andere bestedingsmogelijkheden

Het PAB inzetten is ook mogelijk voor volgende diensten:

• een maatwerkbedrijf (de assistent mag er niet tewerkgesteld worden)
• een overeenkomst met een pleegouder als assistent
• opleidingskosten van de individuele zorgaanbieder, enkel voor kortdurende opleiding van enkele dagen tot maanden die bijdraagt aan de ondersteuning van de persoon met handicap
• opleiding en tewerkstelling (beslist door het VAPH en gesubsidieerd door de VDAB) bv. CAO26, premie 50+ en VOP (= Vlaamse ondersteuningspremie). Een voorbeeld: PAB-assistentie in een sociale werkplaats is mogelijk.
  • De PAB-budgethouder kan een assistent in dienst nemen die werkt onder CAO26, VOP of een 50-plusser. De loonsubsidie die aan de werkgever-budgethouder vanuit de overheid betaald wordt, moet volledig hergebruikt worden voor directe kosten (loonkosten, sociale zekerheid …). Als de subsidie niet hergebruikt wordt, zal die door het VAPH teruggevorderd worden.
  • Als jouw persoonlijke assistent tewerkgesteld wordt met een VOP, CAO26 of als 50-plusser, moet je dat duidelijk vermelden op de overeenkomst.

Je mag met het PAB de onkosten van vrijwillige assistenten betalen en de uren van tolken Vlaamse gebarentaal of schrijftolken die door het VAPH niet terugbetaald worden. Je kan ook andere kosten betalen, bijvoorbeeld de kosten van het bioscoopticket van uw persoonlijke assistent wanneer hij of zij je vergezelt naar de bioscoop. Die kosten mogen echter niet meer dan 5% van het PAB uitmaken.

Indien je gebruik maakt van gezinszorg betaal je met jouw PAB de volledige kost (bruto bijdrage).

Je krijgt een persoonlijk assistentiebudget tot je het zelf stopzet of het wordt stopgezet wegens overlijden of fraude.

Vervoer is al mogelijk om in te kopen, maar alleen bij een zelfstandige taxi of vervoersbedrijf. Vanaf 1 december 2022 kan ook dat bij een MFC (maar niet als men combineert).

Het is NIET mogelijk het PAB in te zetten voor:

• een observatie- en behandelingscentrum
• een verblijf in een multifunctioneel centrum (MFC)
• rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH) door een MFC of VZA
• een kinderdagverblijf
• de premie van de zorgverzekering

Concreet:
Als je in een van bovenvermelde voorzieningen verblijft of er gebruik van maakt, moet je je laten uitschrijven en de voorziening verlaten voor je start met jouw PAB. Je kan wel een overeenkomst sluiten met een van bovenvermelde diensten om via hen assistentie in je thuissituatie te verkrijgen.

Combinatievoorwaarden

Je kan het PAB combineren met:

• een multifunctioneel centrum (MFC) dat erkend/niet-erkend is door het VAPH
• onderwijs op school

Concreet dien je het volgende te doen indien je PAB met MFC wenst te combineren:

• Als je na het toekennen van jouw PAB beslist om je PAB te combineren met een MFC, moet je dat schriftelijk melden aan het team Budgetbesteding.
• Ook als je reeds ondersteuning kreeg van een MFC, en daarna een PAB kreeg toegekend, moet je dat laten weten aan het team Budgetbesteding.
• Als er wijzigingen optreden met betrekking tot de combinatie (bijvoorbeeld het aantal dagen dat je combineert) moet je dat ook onmiddellijk schriftelijk melden aan het team Budgetbesteding. Een wijziging moet doorgegeven worden vanaf dat deze structureel is: dat wil zeggen vanaf 4 opeenvolgende weken.

Je doet dat in beide gevallen aan de hand van het formulier ‘Melding van de combinatie van het persoonlijke–assistentiebudget (PAB) met andere zorgvormen’.

Jouw PAB wordt aangepast rekening houdend met het aantal dagen dat je gebruik maakt van het MFC. Je mag het PAB combineren met een MFC, maar je assistent kan er niet tewerkgesteld worden. De begeleiders van het MFC voeren de taken van persoonlijke assistenten uit, bijvoorbeeld begeleiding bij toiletbezoek, eten … Je persoonlijke bijdrage voor het MFC mag je niet betalen met het PAB.

Ontvang je een zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden of personen met een handicap en start je op met een persoonsvolgend of persoonlijke assistentie budget, dan wordt dit zorgbudget vanaf de opstart van het PVB of PAB stopgezet. Dit kan niet gecombineerd worden.

Combinatie met TOAH (tijdelijk onderwijs aan huis)

De combinatie van een PAB en tijdelijk onderwijs aan huis is mogelijk. Het PAB wordt niet in mindering gebracht, aangezien TOAH onder de bevoegdheid van Onderwijs valt. Dit zijn twee verschillende systemen. Het is echter niet mogelijk om dit TOAH te betalen met het PAB.

Combinatie met internaat van het GO (gemeenschapsonderwijs)

Het PAB kan niet gecombineerd worden met eender welk type ondersteuning vanuit een internaat van het GO.

Procedure

Vanaf 1 april 2016 kunnen enkel minderjarigen een PAB aanvragen. Hiervoor neem je best contact op met een multidisciplinair team. Samen stel je dan een dossier op dat je indient bij de Afdeling Continuïteit en Toegang (Intersectorale Toegangspoort). De volledige procedure om een persoonlijk assistentiebudget aan te vragen vind je op de website van het VAPH.

Kinderen en jongeren tussen 6 en 18 jaar met snel degeneratieve aandoeningen hebben, gezien de evolutie van hun ziekte, sneller bijstand nodig. Daarom kunnen zij via een spoedprocedure onmiddellijk een PAB toegekend krijgen. Om de spoedprocedure te starten laat je een attest invullen door de behandelende arts-specialist.

Opstarten met het PAB na de ter beschikking stelling

Je moet met de personen of organisaties die je ondersteuning bieden, overeenkomsten sluiten. Dat kun je zelf doen, of met de hulp van een bijstandsorganisatie.

Je moet een overeenkomst sluiten binnen de vier maanden nadat je jouw toekenningsbrief ontving. Als je jouw persoonlijke-assistentiebudget niet opstart binnen de vier maanden na ontvangst van je toekenningsbrief, dan stopt het PAB.

Als je binnen de vier maanden geen overeenkomsten kunt sluiten wegens overmacht, wordt de periode van opstart eenmalig met 4 maanden verlengd. Je moet dat aanvragen bij het VAPH.

Starten doe je door volgende formulieren te bezorgen aan het VAPH of te registreren via het e-loket mijnvaph.be:

• het formulier ‘Persoonlijke -assistentiebudget ( PAB) starten met mijn (cash) budget';
• het formulier ‘Melding van de combinatie van het persoonlijke–assistentiebudget met andere zorgvormen’ (enkel terugbezorgen indien je combineert met een andere zorgvorm)
• het formulier ‘een overeenkomst registreren voor de besteding van uw persoonlijke -assisentiebudget'.

Daarna krijg je van het VAPH een terugvorderbaar voorschot.

Kostprijs

Financieel voordeel

Vijf budgetcategorieën

Het persoonlijke-assistentiebudget schommelt tussen de € 11 945,05 en € 55 743,51 op jaarbasis. Die bedragen worden één keer per jaar aan de index aangepast.

De hoogte van het persoonlijke-assistentiebudget is afhankelijk van de aard en ernst van de handicap, de leefsituatie …

Er zijn vijf budgetcategorieën. Binnen een budgetcategorie is nog differentiatie mogelijk. Zo kunnen de basisbedragen per budgetcategorie verhoogd of verlaagd worden met een ‘budgetschijf’, afhankelijk van verzwarende of verlichtende factoren.

Om uitgaven terug te vorderen, moet de budgethouder een kostenstaat invullen en bezorgen aan het VAPH.

Budgethouders PAB = wettelijk vertegenwoordigers

De budgethouder PAB is de wettelijke vertegenwoordiger van het kind en dus de ouder(s).

Als één ouder PAB budgethouder is en de andere ouder is assistent, dan mag de ouder die assistent is ook overeenkomsten sluiten. Die ouder mag alleen geen overeenkomst met zichzelf sluiten, wel met andere zorgaanbieders. Beide ouders zijn immers wettelijk vertegenwoordiger van het kind.

Adoptieouders
Wanneer een minderjarige wordt geadopteerd, krijgt de adoptieouder dezelfde rechten als de biologische ouder. In het kader van PAB betekent dit dat de adoptieouder ook wettelijk vertegenwoordiger wordt.

Plusouders
Het zijn de ouders die wettelijk vertegenwoordiger zijn en dus budgethouder. Plusouders zijn geen wettelijk vertegenwoordiger en kunnen geen budgethouder worden.

Andere familieleden
De ouders van het kind zijn de wettelijk vertegenwoordigers. Andere familieleden zijn geen wettelijk vertegenwoordiger en kunnen geen budgethouder worden. Bij minderjarigen is het niet mogelijk om bewindvoering over de goederen of persoon noch budgethouderschap te laten regelen via de rechtbank.

Wijziging bij overgang naar meerderjarigheid
Het rekeningnummer moet op naam staan van de budgethouder of zijn vertegenwoordiger. De aparte budgetrekening mag behouden blijven, enkel de naam van de gevolmachtigde op de rekening moet gewijzigd worden als niet langer de ouders de vertegenwoordigers blijven.

Ondertekening van de overeenkomsten

Volgende situaties worden onderscheiden:

SITUATIE 1: de persoon met een handicap is minderjarig en er is minstens één ouder in leven of gekend

In geval van 2 ouders

Als beide ouders in leven of gekend zijn, dan zijn beide ouders budgethouder in het kader van het PAB en kunnen zij beiden de PAB-documenten ondertekenen.

Wil één ouder optreden als persoonlijke assistent, dan vraagt het VAPH dat de andere ouder het beheer van het persoonlijke-assistentiebudget op zich neemt (omwille van onverenigbaarheid van de rol van budgethouder en persoonlijke assistent) en de PAB-documenten ondertekent. Beide ouders moeten dan een document ondertekenen waarin het beheer van het budget ten opzichte van elkaar geregeld wordt. Dat document bezorg je aan het team Budgetbesteding.

In dat document moet minstens de volgende paragraaf vermeld worden:

Ouder x verklaart te zullen optreden als budgethouder in het kader van het persoonlijke-assistentiebudget voor zoon/dochter.
Ouder y verklaart te zullen optreden als persoonlijk assistent in het kader van het persoonlijke-assistentiebudget voor zoon/dochter. Om deze reden ziet ouder y af van zijn/haar recht het persoonlijke-assistentiebudget te beheren.
Onder beheer van het persoonlijke-assistentiebudget wordt verstaan: het ondertekenen en indienen van documenten, het beheer van de rekeningen.
Handtekening ouder x Handtekening ouder y

In geval van 1 ouder

Is er maar één ouder in leven of gekend, dan is die ouder alleen budgethouder in het kader van het PAB en tekent die de PAB-documenten.

Iemand kan niet én budgethouder én persoonlijke assistent zijn tegelijkertijd. Men kan geen overeenkomst sluiten met zichzelf; een ouder kan niet ​zowel als budgethouder en als assistent ​dezelfde overeenkomst tekenen.

Het is dus niet mogelijk om als budgethouder PAB ook persoonlijke assistent te zijn.

Enige uitzondering: Als er geen andere oplossing is, en er een lopende overeenkomst met een ouder als persoonlijke assistent is, kan de overeenkomst wel blijven doorlopen. Er kan wel niets gewijzigd worden aan de overeenkomst.

SITUATIE 2: de persoon met een handicap is minderjarig en er is een voogd aangeduid

De voogd is budgethouder en ondertekent de PAB-documenten.

Wil de voogd zelf optreden als persoonlijke assistent, dan tekent de toeziende voogd en moet de voogd aan de vrederechter vragen of hij zijn voogdijtaak mag cumuleren met zijn taak als persoonlijke assistent.

Waardebon voor verkennend gesprek bij bijstandsorganisatie

Met de waardebon ‘Goed voor een verkennend gesprek met een bijstandsorganisatie’ die je ontving bij jouw toekenning, wil het VAPH de nieuwe budgethouders aanmoedigen om kennis te maken met de dienstverlening die aangeboden wordt door een bijstandsorganisatie. Het VAPH leerde namelijk uit ervaring dat beroep doen op een bijstandsorganisatie leidt tot een kwalitatief beter beheer van het persoonlijke-assistentiebudget. De waardebon kan niet voor geld ingewisseld worden en moet ingezet worden bij of rond de start van het PAB budget.

Let wel, deze waardebon is verbonden aan het PAB en kan niet gebruikt worden voor bijstand bij het PAB .

Het is niet verplicht om de hulp van een bijstandsorganisatie in te roepen. Je hebt het recht om jouw persoonlijke-assistentiebudget volledig zelfstandig te beheren.

Vrij besteedbaar deel

Een deel van je persoonlijke assistentiebudget mag je vrij besteden. Je moet dus niet verantwoorden waaraan je dat deel uitgeeft (voorbeelden: bankkosten, telefoonkosten enzoverder). Vroeger stond dat bekend als ‘indirecte kosten’, tegenwoordig heet dit het vrij besteedbaar deel (net als bij het persoonsvolgend budget).

Je kan het vrij besteedbaar deel in een of verschillende keren opvragen tot je het totaal van het vrij besteedbaar deel opgevraagd hebt.

Het vrij besteedbare deel bedraagt op jaarbasis: maximaal 5% van je persoonlijke-assistentiebudget (berekend op het totale budget, zonder verlagingen door combinaties of dergelijke)

Let op: Het gaat niet om een bedrag dat je extra bovenop je persoonlijke assistentiebudget krijgt, het maakt er deel van uit. Wat je vrij besteedt, kan je dus niet meer gebruiken voor je overige ondersteuning.

Het vrij besteedbaar deel kan aangevraagd worden door de budgethouder (de persoon met handicap zelf, zijn wettelijk vertegenwoordiger of voorlopig bewindvoerder). Via mijnvaph kan dit ook aangevraagd worden door een medewerker van een bijstandsorganisatie met volmacht. Dit kan jaarlijks aangevraagd worden vanaf 1 januari van het huidig budgetjaar via je kostenstaat of je dossier in het digitaal loket mijnvaph.be.

Je moet het bedrag niet in 1 keer opvragen, maar kan bv. elke maand een klein stukje opvragen.

Tot 1 april van het volgende jaar kan het vrij besteedbaar deel nog worden opgevraagd, indien er nog voldoende budget over is (bvb. tot 1 april 2023 kan er nog vrij besteedbaar deel van het PAB van 2022 worden opgevraagd).

De grootte van het beschikbare vrij besteedbaar deel wordt aangepast aan de duur van je persoonlijke assistentie budget. Als je budget bv. start op 1 maart, heb je recht op 10/12 van het vrij besteedbaar deel in dat eerste jaar. Ook binnen een noodsituatie kan je een vrij besteedbaar deel a rato opvragen.

Als je meer dan gewenst van het vrij besteedbaar deel opgevraagd hebt, kan je een correctie op deze kost ingeven, zoals dat kan voor elk type kost. Dit kan wel enkel wanneer je een terugvorderbaar voorschot hebt en dus aan cash besteding doet. Wanneer je een correctie op de kost ingeeft, kan je het ingegeven vrij besteedbaar deel terugstorten op de PAB budgetrekening en dit budget opnieuw gebruiken voor zorg en ondersteuning.

Het opgevraagde vrij besteedbaar deel wordt op de budgetrekening gestort binnen de 30 dagen na ontvangst van de aanvraag. Deze budgetrekening is een zichtrekening die uitsluitend gebruikt wordt voor het beheer van inkomsten en uitgaven in het kader van het persoonlijke assistentie budget.

Wanneer er zaken onvolledig zijn, dan zullen deze door team budgetbesteding opgevraagd worden, wat de uitbetalingstermijn zal verlengen. Indien je wenst, mag je jouw vrij besteedbaar deel doorstorten naar je persoonlijke rekening. Het VAPH mag wettelijk gezien ook dit vrij besteedbaar deel niet storten naar een aparte budgetbeheerrekening.

Dit deel wordt in mijnVAPH afgehouden van de teller ‘Als je jouw volledig budget wil besteden aan een niet vergunde aanbieder’. Dit betekent niet dat je geen vrij besteedbaar deel mag opvragen indien je (een deel van) jouw PAB besteedt bij een erkende of vergunde zorgaanbieder. Er moet wel voldoende ruimte zijn in je budget hiervoor.

Regelgeving

BVR van 15/12/2000 houdende vaststelling van de voorwaarden van toekenning van een persoonlijke-assistentiebudget aan personen met een handicap

Maak hier je afspraak